Read-In: Collapsology Symposium

zaterdag 16 januari 2016 , 14:00 uur

—

De Read-In Series is sinds 2013 een samenwerking tussen de Willem de Kooning Academie en Witte de With Center for Contemporary Art voor het minor studieprogramma Critical Studies. Tijdens dit jaarlijkse programma worden studenten gestimuleerd om hun persoonlijke visie te verscherpen op de sociale waarde van kunst en cultuur. De basis hiervoor is een verkenning van theorieën, concepten en analytische methodes van de filosofische ‘kritische theorie’ traditie. De Read-In serie bestaat uit vier close-reading sessies, gevolgd door een afsluitend symposium dat wordt georganiseerd door de studenten van de minor.

Dit jaar, in navolging van het centrale thema van de Read-In serie van 2015-2016, is het onderwerp van het symposium ‘collapsology’, een nieuw woord dat letterlijk betekent ‘de studie van de ineenstorting’. De term verwijst naar de titel van het boek van Pablo Servigne en Raphaël Stevens: Comment tout peut s’effondrer: Petit manuel de collapsologie à l’usage des generations présentes (Hoe alles kan instorten: Een korte handleiding over collapsology voor huidige generaties). Dit boek is onlangs gepubliceerd door Antropocène (2015). In dit werk presenteren Servigne en Stevens hun studie naar de huidige stand van de niet-duurzame groei van het menselijk leven en cultuur, en geven praktisch advies over hoe we de toekomst kunnen omzetten naar een kans voor echte verandering na de onvermijdelijke val van ons huidige politiek-economische systeem. Nauw verwant aan het begrip ‘crisis’, staat ‘ineenstorting’ centraal in de traditie van de kritische theorie, haar geschiedenis en een aantal van haar huidige aanpassingen.

De teksten van de Read-In serie van dit jaar zijn speciaal geselecteerd om verschillende vormen van en perspectieven op het onderwerp van ineenstorting te geven, vanuit het idee dat dit een noodzakelijke historisch, sociaal-psychologisch, kritisch en politiek fenomeen is. Voor het symposium hebben de studenten diverse hedendaagse theoretici en kunstenaars uitgenodigd die met hun werk aansluiten op de bestudeerde teksten tijdens de close-reading sessies. De vier sprekers geven hun visie op het onderwerp van ineenstorting, en gaan in debat met de studenten en het publiek.

—Deelnemers

Henk Oosterling, Lieven De Cauter, Daan Paans, Thijs Witty

Programma

Lieven De Cauter

Cultureel filosoof

Lieven De Cauter zal het mixed media project ‘Welcome to posthistory’ (voor het Burning Ice Festival in Kaaitheater, Brussel) presenteren, vanuit de vraag: “kunnen wij uit de geschiedenis vallen?” (gebaseerd op de tekst ‘Afterthoughts on posthistory’, gepubliceerd in Entropic Empire [Nederlandse versie in De Cauter’s Metamorderniteit voor beginners (2015)]).

Naar aanleiding van op deze centrale probleemstelling vraagt De Cauter zich af of het mogelijk is dat wij op het punt staan om een zogenaamde postgeschiedenis in te gaan, een vreemde limbo aan het eind van de geschiedenis – of al in deze deze fase verkeren. “Deze vraag plaagt me al vele jaren, al vanaf mijn eerste boek. Uiteraard schiet het gezond verstand ons te hulp: we kunnen niet uit de geschiedenis vallen, zoals je evenmin van de rand van de aarde kan afvallen. Maar zijn we hier zeker van? Wellicht kunnen we hier de laatste tijd over twijfelen. De mensheid stevent in ramkoers af op ‘spaceship earth’. Wanneer we de grenzen van de aarde raken, de limieten van ons ecosysteem, van onze natuurlijke habitat, tot het punt dat de schade mogelijk onherstelbaar is – met de ontketening van allerlei catastrofes als gevolg – vraag ik me het me toch af. We kunnen wel van de aarde afvallen. Nu de mensheid tegen de grenzen van zijn planeet als ecosysteem begint aan te lopen, lijkt de vraag van ‘uit de geschiedenis vallen’ toch minder dwaas…”

Henk Oosterling

Universitair hoofddocent Filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam

Zonder enige morele ondertoon concludeert Henk Oosterling dat we allemaal verbonden zijn, zelfs offline. “De noodlottige gebeurtenissen in Parijs in 2015 illustreren de betekenis van deze radicale onderlinge verbondenheid: terrorisme opereert over de hele wereld zonder enig onderscheid te maken. De Parijse klimaattop bewees eens te meer dat we aan klimaatverandering niet kunnen ontsnappen of er een strategie tegen kunnen ontwikkelen. Zelfs in het diepste van de immense oceanen of de steeds kleiner wordende regenwouden wordt niemand meer gespaard. Wij zijn onderdeel van het probleem en – of we het nu willen of niet – ook onderdeel van de oplossing. Collapsology gaat over de onmogelijkheid om naar buiten te treden. Er is geen buiten. Elke poging tot naar buiten keren is op voorhand al bestemd om onderdeel te worden van de ineenstorting. ”

Kijkend naar de teksten van de Read-In serie 2015 – Marx, Bataille, Deleuze/Guattari, Manifesto for an Accelerationist Politics – zal Oosterling de contouren van ‘collapsological awareness’ in kaart brengen. Door de begrippen revolutie, overvloed, overtreding, rhizoom en acceleratie met elkaar te verbinden en te behandelen als cruciale aspecten binnen eco-relationele politiek, zal Oosterling een transformatie beschrijven van onze radicale middelmatigheid naar wat hij, in navolging van Arendt en de Franse differentiefilosofen, bestempelt als de kern van onze kritiekloze radicale middelmatigheid.

Daan Paans

Beeldend kunstenaar

Kunstenaar Daan Paans is geïnteresseerd in de manier waarop de tijd (verleden, heden en toekomst) onze interpretatie van de wereld vormt. Veel vragen en verkenningen in het werk van Paans zijn gerelateerd aan de techno -sociale kant van de Read-In Series van dit jaar. Zijn lange termijn projecten richten zich vaak op het menselijk onvermogen om tijd te beheersen. Een voorbeeld hiervan is het project Letters from Utopia, waarin Paans onderzoekt hoe mensen onsterfelijkheid konden verkrijgen door middel van technologie.

Thijs Witty

Promovendus aan de Amsterdam School for Cultural Analysis, Universiteit van Amsterdam

Hito Steyerl tegen de accelerationisten: artisitiek onderzoek ten tijde van ineenstorting Tijdens de presentatie zal Thijs Witty de werken van filmmaker en criticus Hito Steyerl bespreken. In haar commentaar op onze visuele cultuur heeft Steyerl de verschillende vormen van circulatie in kaart gebracht waaraan beelden worden onderworpen binnen de heersende regels van productie en handel. Recentelijk is ze ingegaan op het begrip “accelerationisme”, een tendens binnen de kritische theorie en praktijk die de stromen van het kapitalisme willen versnellen in plaats van vertragen. De stroming meent dat alleen door het kapitalisme tot het uiterste door te drijven en daarmee zijn ondergang tegemoet te laten gaan, er verandering zal ontstaan. Witty zal een aantal voorbeelden uit Steryl’s alternatieve programma genaamd circulationisme bespreken, om de voordelen van Steryl’s theorie voor artistiek onderzoek uit te lichten.