Dai Hanzhi: 5000 Artists

Welkomstwoord door tentoonstellingscurator Marianne Brouwer en Samuel Saelemakers (Associate Curator Witte de With), 18:00 uur.

Witte de With presenteert Dai Hanzhi: 5000 Artists, een tentoonstelling die het verhaal vertelt van de Nederlander Hans van Dijk (1946 – 2002), zijn leven in China en zijn uitzonderlijke betekenis voor de Chinese hedendaagse kunst. Van Dijk, of Dai Hanzhi zoals zijn Chinese naam luidde, was gedurende de jaren negentig in China actief als curator, kunsthistoricus en galeriehouder. Hoewel hij in Nederland nauwelijks bekendheid geniet, is Van Dijk in China een legende.

Dai Hanzhi: 5000 Artists toont installaties, schilderijen, video en fotografie van Chinese kunstenaars met wie Van Dijk nauw samenwerkte. Een aantal kunstenaars, waaronder Ding Yi, Liu Ding, Ni Haifeng, Wang Xingwei en Zhang Peili, maakten speciaal voor de tentoonstelling nieuw werk of presenteren een persoonlijke selectie uit hun oeuvre. De werken worden aangevuld met archiefmateriaal uit Europa en China, zoals foto’s, brieven en door Van Dijk vervaardigd “Ming-geïnspireerd Rietveld-achtig” meubilair, en met een presentatie van Van Dijks levenswerk, een lexicon van 5000 Chinese moderne en hedendaagse kunstenaars geboren tussen 1880 en 1980. Daarnaast zijn er bijdragen van Vitamin Creative Space (Beijing-Guangzhou) en BizArt (Shanghai), twee kunstinstituten die sterk door Van Dijk’s unieke formule van experimentele galerie en kunstenaarsarchief zijn beïnvloed.

Dai Hanzhi: 5000 Artists beoogt een historische weergave van Van Dijks curatoriale oeuvre. Dit omvat ruim 40 tentoonstellingen die hij organiseerde in China en Europa waarmee hij uitwisseling mogelijk maakte tussen hedendaagse kunstenaars uit China en daarbuiten. Voor deze tentoonstelling werden Van Dijks uiteenlopende activiteiten grondig onderzocht. Hierbij ging in het bijzonder de aandacht uit naar zijn inzet om het werk van opkomende kunstenaars onder de aandacht te brengen en te promoten. Dankzij Van Dijk kregen veel van hen een eerste kans om door te breken bij een groter, internationaal publiek.

De tentoonsteeling werd gemaakt in opdracht van Witte de With Center for Contemporary Art, Rotterdam en Ullens Center for Contemporary Art, Beijing.

Tentoonstellingscurator Marianne Brouwer: “In China is men zich al lange tijd bewust van het belang van Hans van Dijk voor de Chinese kunstwereld – als curator en kunsthandelaar legde hij, vooral in vroege jaren ’90 van de vorige eeuw, verbanden tussen kunst in China en het westerse kunstsysteem. Het vinden van het lexicon heeft een grote verandering teweeggebracht in de manier waarop wij zijn nalatenschap moeten beschouwen. In de tentoonstellingen laten wij een digitale versie zien die door Hans werd gemaakt, hoewel hij ook een boek ontwierp dat hij had willen uitgeven in druk. De voorbereidingen voor het oprichten van een stichting om zijn nalatenschap te behouden zijn nu in volle gang en een van onze eerste aandachtspunten is om het lexicon te ontsluiten, maar ook om de mogelijkheden voor publicatie verder uit te werken.”

Defne Ayas, Directeur van Witte de With, verklaart haar interesse en motivatie voor het project als volgt: “Toen ik in China woonde en werkte viel het mij op hoeveel van mijn collega’s –kunstenaars, curatoren en galeristen– met grote waardering spraken over Hans van Dijk. Voor hen was hij een mentor en speelde hij een belangrijke rol in de ontwikkeling van hun werk.” Hoewel Witte de With in het verleden al werk van enkele belangrijke Chinese kunstenaars toonde is dit de meest omvangrijke tentoonstelling over Chinese kunst voor het Centrum tot nu toe: “Toen Marianne Brouwer ons benaderde met haar onderzoek naar Hans van Dijk en haar plannen voor dit project hebben we geen moment getwijfeld.”

Over Hans van Dijk

Hans van Dijk (1946-2002) studeerde beeldende kunst aan de Kunstacademie in Arnhem en aan de Design Academy Eindhoven. Gedreven door zijn interesse in Ming-meubilair besloot hij de Chinese taal en cultuur te bestuderen. In 1984 verliet Van Dijk Nederland en trok naar China, waar hij zich de rest van zijn leven tot aan zijn dood in 2002 wijdde aan de promotie, documentatie en archivering van Chinese hedendaagse kunst.

Van Dijk was docent, curator en kunsthandelaar in China in een tijd waarin een infrastructuur op het gebied van kunst in dat land nagenoeg niet bestond. Hij leerde de kunstenaars zelfredzaamheid en de werking van de kunstwereld, zoals het produceren van een tentoonstelling, het werken met een curator, het inpakken van kunstwerken, het invullen van bruikleenformulieren en het tonen van werk aan lokale en internationale verzamelaars. Van groot belang was dat hij deze kunstenaars als een van de eersten kon plaatsen in een bredere context; hun werk was niet alleen een voortzetting van de Chinese kunstgeschiedenis, maar maakte ook onderdeel uit van de internationale hedendaagse kunstpraktijk. Van Dijk had een hekel aan het etiket ‘Chinese hedendaagse kunst’ en soortgelijke, postkoloniale, denigrerende houdingen en moedigde Chinese kunstenaars aan om zichzelf te zien als gelijkwaardige deelnemers aan de mondiale culturele dialoog.

Hans van Dijk speelde een cruciale rol in de lancering van de carrières van menig belangrijk kunstenaar en in het genereren van de vroege internationale interesse in hedendaagse kunst uit China. Vanaf 1986 studeerde hij Mandarijn in Nanjing en maakte tijdens die studie een rondreis door de Chinese Jiangnan regio waar hij tentoonstellingen bezocht en kunstenaars ontmoette. In 1989 keerde hij terug naar Nederland waar hij al meteen begon met het promoten van Chinese kunstenaars voor een Europees publiek, culminerend in de baanbrekende tentoonstelling China Avant-garde in het Haus der Kulturen der Welt. In 1993 keerde Van Dijk terug naar China om zich onder te dompelen in de kunstscene van Beijing en in 1994 richtte hij New Amsterdam Art Consultancy op als overkoepelende organisatie voor zijn tentoonstellingen, publicaties en kunsthandel.

In de jaren ’90 ondernam Van Dijk vele artistieke en zakelijke projecten, met wisselend succes. Hij organiseerde diverse tentoonstellingen met Chinese kunst in Europa, in het bijzonder in Duitsland. In 1996 bestuurde Hans van Dijk voor een periode van slechts zes maanden de Centrale Academie van Schone Kunsten in Beijing waar het hem in korte tijd lukte om zes van de beste tentoonstellingen van zijn carrière samen te stellen. In 1998 was hij, met Ai Weiwei en de Belgische verzamelaar Frank Uytterhaegen, medeoprichter van het winstgevende China Art Archive and Warehouse, Van Dijks eerste commerciële onderneming.

Toch werd hij tijdens deze hoogtepunten in zijn carrière ook geplaagd door frustraties. Van Dijk was een middelmatig zakenman, meer gericht op avant-garde dan op verkoopbare kunst. Zijn vernieuwende project Face to Face uit 1997, een driedelige samenwerking met Siemens waarbij hij Chinese en Duitse kunstenaars bij elkaar zou brengen, bezweek onder druk van officieel protest. Aan het eind van de jaren ‘90 verlieten verschillende van Van Dijks belangrijkste kunstenaarsvrienden zijn invloedssfeer ten gunste van kunsthandelaren met meer commercieel succes. Tegelijkertijd werd zijn rol in Beijing, door de toename van buitenlandse curatoren, steeds minder belangrijk. Maar ondanks alles bleef Van Dijk tot aan zijn dood in 2002 een geliefd mentor voor een hele generatie Chinese kunstenaars. Zoals kunstenaar Wang Guangyi het stelde, “Als Hans nu nog zou leven, en zijn galerie nog zou bestaan, denk ik dat hij de belangrijkste figuur in de hedendaagse Chinese kunst zou zijn. Niet als handelaar, maar als leraar en mentor, met het vermogen om het gehele kunstdiscours te beïnvloeden.”