A New Refutation of Time is de eerste overzichtstentoonstelling van de Argentijnse kunstenaar David Lamelas (Buenos Aires, 1946) in Europa. In de tentoonstelling in Witte de With presenteert Lamelas een overzicht van zijn fotoseries, films en media-installaties. Speciaal voor de tentoonstelling worden drie van zijn vroege installaties, waaronder Situación de tiempo, gereconstrueerd.
David Lamelas is één van de voortrekkers van de vernieuwingen in de jaren ’60 en ’70, waarin de status van kunst werd geherdefinieerd. In zijn werk uit deze periode, analyseert Lamelas het kunstwerk als communicatiemodel, waarbij hij kunst relateert aan informatie zoals die wordt verspreid via media als de krant, radio en televisie. Met name zijn kritiek op de passieve rol die de massamedia het publiek opleggen, is vandaag, in het licht van de discussie over de relatie tussen kunst en de entertainment-industrie, opnieuw actueel.
Lamelas’ werk is grensoverschrijdend. Zijn zoektocht naar nieuwe manieren om kunst te produceren en te presenteren brengt hem van Argentinië naar Europa, waar hij nauwe betrekkingen onderhoudt met kunstenaars als Marcel Broodthaers en Daniel Buren, en uiteindelijk naar de Verenigde Staten, waar hij de film- en televisie-industrie tot thema en context van zijn werk maakt. De beslissing om buiten het institutionele systeem van de beeldende kunst te treden, kan beschouwd worden als de belangrijkste reden waarom Lamelas’ werk uit het zicht verdween.
A New Refutation of Time brengt Lamelas’ film- en media installaties onder de aandacht, op een moment dat zij opnieuw van betekenis kunnen zijn. Dit werk vormt een belangrijk contrast met recente kunst, waarin de massamedia veelvuldig als uitgangspunt worden genomen. In het werk van de jonge generatie kunstenaars, die is opgegroeid met film en televisie, heeft de kritische afstand waarmee Lamelas de werking van de verschillende media inzichtelijk maakt, plaats gemaakt voor acceptatie van de medialisering. Het vervreemdend effect dat Lamelas met zijn gebruik van media bewerkstelligt, is vervangen door een vanzelfsprekende toeëigening van de beeldtaal van de televisie. Lamelas’ werk vormt een uitdaging om opnieuw afstand te nemen, en de rol van communicatiemiddelen zoals de televisie, maar ook de nieuwe communicatie-technologieën, te ondervragen.
Het werk van David Lamelas
Lamelas’ eerste werken zijn schilderijen en “shaped canvasses”, waarin de populaire cultuur als uitgangspunt wordt genomen. Daarop volgen “site-specific” sculpturale installaties, waarin Lamelas de conventie van het autonome kunstwerk doorbreekt. In plaats van zich op het geïsoleerde kunstobject te concentreren, benadrukt hij in deze installaties de relatie van het kunstwerk tot de conventionele tentoonstellingsarchitectuur en stelt op die manier de vermeende neutraliteit van het institutionele kader ter discussie. Tot deze installaties behoren Piel rosa (1964) en Estudio de relaciones entre un prisma triangular y el Empire State Building (1965), die voor de tentoonstelling werden gereconstrueerd.
Lamelas ontwikkelt kunst verder als kritische praktijk door gebruik te maken van massamedia en communicatiemiddelen, zoals in Situación de tiempo (1967) en Analysis of the Elements by which the Massive Consumption of Information Takes Place (1968). Tijdens de spraakmakende Biënnale van Venetië in 1968 verandert hij het Argentijnse paviljoen in een informatiecentrum voor het belangrijkste nieuws van dat moment: de oorlog in Vietnam. Het laatste nieuws wordt per telex ontvangen en via luidsprekers in verschillende talen voorgelezen. Office of Information about the Vietnam War at Three Levels: The Visual Image, Text and Audio confronteert het kunstpubliek met politieke, in plaats van esthetische informatie. Daarmee herinnert de installatie tevens aan de van oorsprong politieke functie van de nationale paviljoens van de Biënnale.
Lamelas’ eerste film- en fotowerken onderzoeken de wijze waarop informatie over de werkelijkheid gerepresenteerd kan worden. In Antwerp, Brussels (beide 1969) en Gente di Milano (1970) geven het standpunt van de camera, de alledaagsheid van de scene, en de exacte tijdsaanduiding de indruk van een documentaire weergave, waarvan de objectiviteit wordt getest. De werken laten zien hoe door middel van selectie en uitkadering de eenheid van tijd en ruimte wordt doorbroken.
In werken als Cumulative Script (1971), Film Script (Manipulation of Meaning) (1972) en The Violent Tapes of 1975 (1975) verlegt Lamelas de analyse van informatie naar het terrein van de fictie. In fotoseries en filminstallaties wordt onderzocht hoe betekenis geconstrueerd en gemanipuleerd wordt in de sequentiële structuur van de film. In The Desert People (1974), de eerste film die Lamelas niet voor het museum maar voor de bioscoop maakt, combineert hij het genre van de documentaire met dat van de “road movie”. Reportage en fictie komen ook bij elkaar in videofilms, zoals The Hand (1976), waarin Lamelas stereotype televisiegenres als de talkshow of de reportage nabootst. Lamelas maakt de werken in Los Angeles als een ironisch commentaar op de Amerikaanse commerciële televisie, waarin de grenzen tussen nieuws en entertainment vervagen.
De tentoonstelling werd gerealiseerd in samenwerking met de Kunstverein München, de Fundació Antoni Tàpies in Barcelona en de Fundação de Serralves in Porto. De tentoonstelling werd ondersteund door de Ambassade van Argentinië in Den Haag.