Peter Friedl — Out of the Shadows

Out of the Shadows is het resultaat van een esthetisch onderzoek door Peter Friedl gericht op de politieke en sociaal-historische situatie in Cyprus. Out of the shadows is onderdeel van het beeldende kunst programma Who if not we?? van Thinking Forward, het cultureel programma in het kader van het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie 2004.

Out of the Shadows

De grens van de Europese Unie loopt nu een half jaar midden over Cyprus. De grens van de wapenstilstand die tot dan toe door een vredesmacht van de Verenigde Naties werd bewaakt, was een negatief sprookjesscenario waarin geen enkele verandering kon worden aangebracht, maar die na de unilaterale toetreding van het economisch veel welvarendere Zuiden tot de officiële EU-grens is uitgeroepen. De kwestie-Cyprus‘ zoals de stichting en opheffing van de vroeger onverdeelde republiek (1960-1974) en de etnisch bepaalde de facto verdeling van het mediterrane eiland in een Grieks Cypriotisch en een Turks Cypriotisch deel meestal wordt genoemd heeft daardoor weer een nieuwe ontwikkeling ondergaan. De uitzonderingstoestand’ (Giorgio Agamben) die vandaag de dag als bijwerking en erfenis van de moderniteit zijn grootste mondiale verbreiding heeft bereikt en die als normale toestand wordt gezien, bepaalt ook de binnenlandse grenzen en de sociaal-historische identiteit van Cyprus. Deze toestand bepaalt de manieren van regeren en reageren. Het is een dramatisch model met schilderachtige kwaliteiten en in die hoedanigheid onderwerpt het zichzelf aan een esthetisch onderzoek naar conflicten die zich anders eerder in de marge van verhalen zouden ophouden of ergens tussenin zouden blijven hangen en die in de nietszeggendheid van de media zouden worden begraven.

Uit de Schaduw is gebaseerd op de overweging dat de tentoonstelling het medium is. ‘Cyprus’ is een projectiescherm, een gewenst object voor de meest uiteenlopende geopolitieke belangen in de loop van een onbestendige geschiedenis, voorzien van alle ingrediënten die nodig zijn voor een episch verhaal (antikolonialistische strijd, burgeroorlog, verdeling, modernisatie en offshorebedrijven).

De bijdragen voor de tentoonstelling zijn deels afkomstig van openbare werkgroepen die in oktober in Rotterdam zijn gehouden. Daarnaast is aan diverse schrijvers gevraagd een korte, informatieve bijdrage te schrijven aan de hand van een fragmentarische lijst met thema’s, zoals die ooit nodig zullen zijn voor een vooralsnog niet-bestaand en dus kritisch verklarend woordenboek over de geschiedenis van Cyprus. De ten onder gegane wereld van het schimmenspel ‘van Griekse en Turkse herkomst‘ vormt de arena voor dualistische obsessies. Vanuit een ‘lagergelegen’ standpunt vormt de diaserie Playgrounds (Cyprus) een document over de stand van zaken na tientallen jaren van sociaal geheugenverlies.

De Hollywood-saga Exodus van Otto Preminger‘ een verlate bijdrage aan de stichting van de staat Israël ‘ is in dezelfde tijd tot stand gekomen als die waarin Cyprus onafhankelijk werd. Het verhaal begint in de Britse kolonie Cyprus en doet ons denken aan de illegale joodse migranten in Palestina die ogenblikkelijk na het einde van de Tweede Wereldoorlog daar in kampen werden geïnterneerd. In de korte film Che cosa sono le nuvole (1967) van Pier Paolo Pasolini wordt het fictieve Cypriotische verhaal van Othello zowel radicaal als melancholiek uit de burgerlijke tragedie losgerukt en na de revolutionaire ontmanteling van de intrige als afval op de vuilnishoop gedumpt.

De topografie van verdeling en verplaatsing levert de open structuur voor een tentoonstellingsproject over de manier waarop geschiedenis en begrippen worden geconstrueerd, met Cyprus als voorbeeld.

Peter Friedl

Who if not we?? episode 4: Out of the Shadows, a series of projects on (ex)changing Europe.