Witte de With Uitgevers en Sternberg Press presenteren met trots de eerste publicatie in de nieuwe reeks Reflections, een essay in boekvorm over de meerwaarde in kunst door de gerenommeerde Duitse cultuurcriticus Diedrich Diederichsen.
Het boek werd gepresenteerd op vrijdag 10 oktober 2008 19:00 uur, parallel aan het symposium Rotterdam Dialogues: The Critics.
Waarom op dit moment deze reeks? We zien zelden het langere, thematische essay in druk verschijnen – een diepgaande beschouwing van specifieke, maar verstrekkende thema’s die fundamenteel blijken te zijn voor onze veranderende cultuur. Juist dit type essay is de inzet van dit uitgeversavontuur. Iedere tekst zal zowel in zijn originele taal worden gepubliceerd – om alle idiomatische nuances in de argumenten van de auteurs weer te geven – als in het Engels en Nederlands, om het potentiële lezerspubliek uit te breiden. Reflections is bedoeld om dit proces samen te vatten, zowel als het resultaat van een bijzondere denkwijze, als de basis voor verdere beschouwing en debat.
Voor Reflections 01 nodigden wij Diedrich Diederichsen uit om samen met ons de notie meerwaarde, of meer specifiek, Mehrwert, te overdenken. Deze Duitse term, die een directe overeenkomst heeft met het Nederlandse meerwaarde, duidt op de uitzonderlijke productstatus doe vaak wordt toegeschreven aan de functie van kunst in de samenleving, maar die als zodanig toch kritische reflectie behoeft. Zeker op een moment waarin de materiële voorwaarden, marktdynamiek en culturele opvattingen over de waarde van kunst opnieuw wordt gedefinieerd. Door een nieuwe lezing van de Marxistische theorie en het postmoderne gedachtegoed op de idee meerwaarde los te laten komt Diederichsen tot ongewone inzichten over de ‘de crisis van waardering in de kunsten’:
“In de omgangstaal is meerwaarde een toegevoegde waarde, verkregen voor een bijzondere inspanning of een uitzonderlijke situatie; bij Marx is meerwaarde het product van de kapitalistische economie. Het kapitalisme moet noodzakelijkerwijs meerwaarde produceren. Het voortbrengen van meerwaarde is een schijnbaar natuurlijke eigenschap van de waarde – die in werkelijkheid voortkomt uit de uitbuiting van arbeidskracht. Dat schijnbaar natuurlijke ontstaan is de grootste truc van de meerwaarde. De bonus daarentegen wordt slechts bij uitzondering toegekend. En toch is het een dergelijke bonus die mensen bedoelen als ze meerwaarde eisen, als ze vragen waar de meerwaarde blijft. Vooral als ze, en daar zal het hier in de eerste plaats om gaan, spreken over de ‘meerwaarde van de kunst’.”
“Het feit dat het publiek legitimiteit identificeert met punch lines en ze trots en pretentieus als ‘meerwaarde van de kunst’ bestempeld, is iets dat het publiek aangeleerd. Culturele beleidsmakers, wiens taak het is om datgene wat nutteloos is nuttig te maken (wat nu momenteel onder vuur ligt en geen moeite kost), zijn bij definitie ongeschikt om op een enkel andere manier na te denken.”
– van Diedrich Diederichsen’s On (Surplus) Value in Art
Een hoofdstuk van Diedrich Diederichsen’s publicatie is vertaald naar het Russisch door de schrijver zelf (copy-edit is gedaan door Andrey Shental) naar aanleiding van zijn presentatie in Moskou (november 2013). Dit hoofdstuk is gepubliceerd door het Russische not-for-profit online magazine Theory and Practice en kan hier worden ingezien.