Discussies over ethiek en economie in de kunst
Een Symposium op 12 mei in De Unie en Witte de With, voorafgegaan door een workshop onder leiding van Burak Arıkan op 9 mei in Witte de With en Huiswerk Screenings van Documenta IV (1967) en V (1972) van filmmaker Jef Cornelis en Prisoner’s Dilemma(1974) van Richard Serra van 9 tot 13 mei in Witte de With vormen samen de eerste editie van Everyone For Themselves.
Session I Contemporary Art and its Commercial Markets A Report on Current Conditions and Future Scenarios
Hoe laat de invloed van kapitaal in de hedendaagse kunstwereld zich traceren en begrijpen? Welke rol speelt ethiek achter de schermen van instituten en manifestaties als Documenta, biënnales en kunstbeurzen – en hoe beïnvloedt de actuele financiële crisis die ethische kaders? Kunnen we conclusies trekken over wat er wordt geproduceerd, in welke context dat gebeurt en over wat zichtbaar wordt dan wel onzichtbaar blijft? Wat is de rol van de markt – tot dusver, nu en in de toekomst? In hoeverre sturen ‘power players’ in de kunstwereld en beslissingen van politici onze waarneming?
Sinds de crisis van de jaren tachtig hebben zich in Nederland nieuwe crises aangediend in een golfbeweging die haast een natuurlijk onderdeel van de economische dynamiek lijkt te zijn. Bij wijze van oplossing worden telkens nieuwe hybride modellen aangedragen die het neoliberale wereldbeeld stutten en het publieke domein juist ondergraven. Wanneer de gevolgen van een nieuwe ronde bezuinigingen op kunst en cultuur zich in 2013 doen voelen, vinden spelers zich in veranderende relaties tot elkaar terug, gedwongen als zij worden tot het maken van scherpe keuzes: concurreren of samenwerken? Het is tegen deze achtergrond dat Everyone For Themselves, een nieuw platform voor onderzoek, presentatie, speculatie en discussie over economische en ethische ontwikkelingen in de hedendaagse kunstwereld, zijn eerste project lanceert.
De film Prisoner’s Dilemma (1974) van Richard Serra en Jef Cornelis’ Documenta Documentaires leverden er in het bijzonder inspiratie voor. In Prisoner’s Dilemma zet Serra concepten uit de speltheorie in om een ongemakkelijke situatie te verbeelden. Pamela Lee reflecteert in haar boek New Games op interactiviteit in de hedendaagse kunst in speltheoretische termen vervat, een thema dat zij onderzoekt in relatie tot lopende debatten over de plaats van politiek en samenleving in een context van neoliberalisme. De dilemma’s en keuzes die in het werk van Serra en Cornelis aan de orde worden gesteld, vertonen parallellen met het type vraagstukken waar samenlevingen als de Nederlandse zich in de huidige tijd voor zien geplaatst.
Everyone For Themselves is een initiatief van kunstenaars Bik van der Pol en Jan van de Pavert, ontwikkeld in samenwerking met Liesbeth Levy (artistiek directeur, De Unie) en Defne Ayas (directeur Witte de With, Centrum voor Hedendaagse Kunst). Het project vormt de start van een reeks evenementen en workshops gewijd aan onderzoek, presentatie en discussie omtrent ontwikkelingen in de hedendaagse kunsten.
Everyone For Themselves is ‘geadopteerd’ door AND AND AND, een kunstenaarsinitiatief dat onderdeel is van dOCUMENTA (13). AND AND AND onderzoekt in samenwerking met groepen en individuen van over de hele wereld de rol die kunst en cultuur vandaag de dag kunnen spelen voor allerlei gemeenschappen en soorten publiek. De oogst van AND AND AND is een reeks interventies, situaties en gebeurtenissen die op dOCUMENTA (13) wordt neergezet als een staalkaart aan nieuwe posities, zorgen en potentiële knooppunten van solidariteit.
Everyone For Themselves vindt plaats in debatcentrum De Unie (www.deunie.nu), het gereconstrueerde café van J.J.P. Ouds dat nu een huis biedt voor debat, kunst en cultuur en in Witte de With, Center for Contemporary Art (www.wdw.nl). Sinds 1990 onderzoekt Witte de With nieuwe (internationale) ontwikkelingen in de hedendaagse kunst. Deze worden aan het publiek gepresenteerd door middel van tentoonstellingen, theoretische en educatieve programma’s, publieksevenementen en publicaties.
SYMPOSIUM PROGRAMMA – zaterdag 12 mei, 11 – 19 uur
11 uur
Introductie
11.30 – 13 uur
Sessie I – Hedendaagse kunst en de commerciële markt: een onderzoek naar de stand van zaken en scenario’s voor de toekomst
Locatie: De Unie
Naar aanleiding van een onlangs verschenen publicatie onder redactie van Maria Lind en Olav Velthuis verkent deze sessie de commercialisering van de kunstmarkt via netwerken van galerieën, verzamelaars, fondsen, kunstbeurzen, internet en veilinghuizen. In samenhang daarmee wordt de groeiende concurrentie tussen al deze partijen onderzocht, die wijst op een vérgaande mondialisering en commerciële vertakking binnen de kunstwereld.
Met Maria Lind (schrijver, curator en directeur van Tensta Konsthall, Stockholm), Stefano Baia Curioni (economisch historicus en directeur van de master ‘Arts, cultures, media and entertainment’ aan Bocconi Universiteit), respondent Andrea Phillips (schrijver, curator en directeur Research Programmes aan Goldsmiths College, University of London), moderator Huib Haye van der Werf (curator).
13.30 uur
Wandeling naar Witte de With, inclusief BROWNBAG lunch
14.20 – 16 uur
Sessie II – Macht en de vorming van het hedendaagse: Jef Cornelis’ Documenta documentaires
Locatie: Witte de With
Volgens Jef Cornelis was Documenta V (1972) de tentoonstelling die de commercialisering van de kunstwereld aan het licht bracht en die tevens gezien kan worden als een manifestatie van een ‘ieder voor zich’-mentaliteit. Documenta IV (1967) en V markeerden de opkomst van de curator als leidende figuur binnen de kunstwereld. Uit de documentaires die Cornelis maakte over Documenta IV en V spreekt zijn grote belangstelling voor macht, conflict en belangenverstrengeling tussen uiteenlopende partijen en voor de wijze waarop tentoonstellingen tot stand komen.
Met inleider Koen Brams (voormalig directeur van de Jan van Eijck Academie), respondent Adam Kleinman (schrijver, curator en dOCUMENTA (13) ‘agent for public programming’), moderator Huib Haye van der Werf (curator).
16.20 uur
Wandeling naar De Unie
17 – 18.45 uur
Sessie III – Speltheorie, het ‘prisoner’s dilemma’, doelbewuste programmering van keuzes
Locatie: De Unie
Wat staat er op het spel tijdens een willekeurige machtsoefening? Wie krijgt het werkelijk voor elkaar om voor zichzelf te beslissen in een gepolariseerd politiek klimaat? Worden we allemaal gemanipuleerd en doen we wat de overheid wil?
Met inleider Bart van Rosmalen (associate lector ‘Interdisciplinariteit en open innovatie’ aan ArtEZ, Arnhem), respondenten Andrea Phillips (schrijver, curator en directeur Research Programmes aan Goldsmiths College, University of London) en Adam Kleinman (schrijver, curator en dOCUMENTA (13) ‘agent for public programming’), moderator Huib Haye van der Werf (curator