Een schrijver is zijn of haar eigen grootste criticus. Ook al wordt deze uitspraak vaak herhaald, het inzicht in de betekenis ervan blijft meestal beperkt tot een aantal twijfels van de schrijver: heb ik alle details goed verwerkt; waarom dit woord, of deze vorm en niet een andere; heb ik een goed punt gemaakt, en zo niet, waarom niet, en nog belangrijker, waarom schrijf ik dit überhaupt? Om deze vragen een publiekelijke stem te geven, en vooral een discussie te starten over de constructie en communicatie van waardesystemen en gerelateerde criteria, organiseren Witte de With, Center for Contemporary Art (Rotterdam) en het Stedelijk Museum Amsterdam samen een symposium: I AM FOR AN ART CRITICISM THAT… Op twee achtereenvolgende avonden – de een in Rotterdam, de ander in Amsterdam – brengen zij een internationale groep van schrijvers over kunst bij elkaar, met daarbij een focus op de Nederlandse context en een internationale vertaling hiervan. Het symposium wordt georganiseerd ter gelegenheid van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek 2012, een initiatief van De Appel Arts Centre, het Mondriaan Fonds en Witte de With Center for Contemporary Art. De Prijs is bedoeld om jonge kunstcritici te stimuleren en om meer media-aandacht te genereren voor kunstkritiek en kunstjournalistiek van hoge kwaliteit. In 2012 wordt deze tweejaarlijkse prijs voor de derde keer uitgereikt. De winnaars worden bekend gemaakt tijdens een ceremonie in het Stedelijk Museum Amsterdam op donderdag 29 november 2012 van 19.30 tot 21.00 uur, na de tweede dag van het symposium dat plaatsvindt van 16.00 tot 19.00 uur.
Wanneer het gaat om kritiek, wordt bij symposia over beeldende kunst vaak gefocust op een essayistische en academische stijl. Er is weinig aandacht voor het bredere veld van de journalistiek, haar relatie met kunst en haar invloed op de publieke opinie. Ter vergelijking zijn ‘kunstkritiek’ en ‘kunstjournalistiek’ geenszins homogene of vaste termen – en toch zien we dat deze twee verschillende vormen samengevoegd worden onder een algemene noemer, waarbij pakkende titels belangrijker zijn dan relevante inhoud. Als gevolg hiervan worden meer uitgebreide vormen van kunstverslaggeving beperkt tot een “editor’s picks” formaat, ratingsystemen en beknopte overzichtsrecensies met weinig ruimte om uitspraken te onderbouwen. Terwijl blogs, user-generated content en citizen journalism tot nieuwe “onafhankelijke” platforms hebben geleid, ontlenen ze hun bestaansrecht vooral aan tweets, retweets en likes.
Terwijl steeds meer discussies worden ingekaderd door dit soort formats, die op hun beurt worden vormgegeven door dit soort sociale druk, is dit het moment om ons af te vragen of beknopte recensies ertoe leiden dat meningen worden gegeven zonder onderbouwing, en of maatschappelijke bevestiging kan verleiden tot het schrijven van korte, ondoordachte teksten. Wanneer het gaat om het culturele domein, zou objectiviteit bewaakt en gewaarborgd moeten worden, om tegen dit soort tendensen in te gaan? Zouden de kunsten, net als de journalistiek, niet een eigen afbakening moeten hebben om tegenstrijdige belangen, of ze nu sociaal of commercieel zijn, op afstand te houden en zo ja, wat moeten de standaarden hiervoor zijn? In ieder geval staat er hier meer op het spel dan op het eerste gezicht misschien lijkt.
Gezien het feit dat artistieke creatie, en elke andere vorm van analyse, niet zonder de ontwikkeling van sterke kritische vaardigheden kunnen, hoe worden deze activiteiten dan bevorderd zonder een gezonde uitwisseling van regelmatige en goed doordachte feedback? Oftewel, hoe zouden de vaardigheden voor kritische reflectie gebruikt moeten worden en hoe kunnen ze aangeleerd worden, zodat we niet alleen zorgvuldig beschrijvingen kunnen maken, maar belangrijker is, hoe kunnen we alternatieve vormen cultiveren?
De titel van dit symposium is geïnspireerd door het manifest van de kunstenaar Claes Oldenburg uit 1961 genaamd “I am for an Art” en gelijk een kunstmanifest, een statement dat bedoeld is om te shockeren, inspireren of beledigen, is I AM FOR AN ART CRITICISM THAT… een symposiummet verschillende live discussies die tot doel hebben om de potentie tussen de kunstkritiek en journalistiek te ontdekken en bespreken.
Dit symposium is geïnitieerd door Defne Ayas (Directeur Witte de With) en Adam Kleinman (Hoofdredacteur, WDWReview) en georganiseerd door Associate Curator Amira Gad met assistentie van Renée Staal (curatorial stagiair) en wordt gepresenteerd in samenwerking met het Stedelijk Museum Amsterdam in de context van de Prijs voor de Jonge Kunstkritiek 2012, een initiatief van de Appel Arts Centre (Amsterdam), het Mondriaan Fonds en Witte de With Center for Contemporary Art.
Deelnemers:
Ali Akay (Curator en Criticus, Istanboel); Ahu Antmen (Criticus, Istanboel); Defne Ayas (Directeur, Witte de With, Rotterdam); Ingrid Commandeur (Kunstcriticus en onderzoeker, Rotterdam); Birgit Donker (Directeur, Mondriaan Fonds, Amsterdam); Maarten Doorman (Hoogleraar Journalistieke Kritiek van Kunst en Cultuur, Universiteit van Amsterdam); Anthony Downey (Directeur Contemporary Art, Sotheby’s Institute of Art en redacteur van Ibraaz, Londen);Hendrik Folkerts (Curator publieksprogramma, Stedelijk Museum Amsterdam); Amira Gad (Associate Curator, Witte de With, Rotterdam); Jörg Heiser (Kunstcriticus en redacteur frieze, Berlijn); Adam Kleinman (Schrijver, curator, en redacteur New York / Rotterdam); Quinn Latimer (Dichter en criticus, Basel); Aimee Lin (Schrijver & voormalig redactioneel directeur en oprichter van LEAP Magazine, Beijing); Carol Yinghua Lu (Curator, Beijing); Sven Lütticken (Kunstcriticus en -historicus, Amsterdam); Vivian Sky Rehberg (Kunsthistoricus, criticus en directeur van de Master of Fine Art, Piet Zwart Instituut, Parijs/Rotterdam); Peter de Ruiter (Universitair docent Moderne en hedendaagse kunst, Rijksuniversiteit Groningen); Domeniek Ruyters (Hoofdredacteur, Metropolis M, Utrecht); Marc Ruyters (Hoofdredacteur, H ART, Antwerpen); Anna Tilroe (Bijzonder hoogleraar Kunst en Cultuur, Radboud Universiteit, Nijmegen); Hrag Vartanian (Redacteur Hyperallergic, New York); Barbara Visser (Kunstenaar, Amsterdam); Brian Kuan Wood (Schrijver, redacteur en medeoprichter van e-flux journal, New York).
Programma
DAG 1: Woensdag 28 November 2012, 16.00 – 21.00 uur
Witte de With Center for Contemporary Art, Rotterdam
16.00: Introductie door Defne Ayas & Amira Gad
Lezing van Claes Oldenburgs “I am for an Art” door Adam Kleinman
16.15: Keynote speech door Jörg Heiser / Commentaar: Adam Kleinman
Van Assange tot Zuckerberg en weer terug: Kritiek in de tijd van de supernerd
Twee van de meest invloedrijke en beruchte voorvechters van online publiciteit – Julian Assange van Wikileaks en Mark Zuckerberg van Facebook – hebben, ondanks dat ze er tegenstrijdige politieke en economische agenda’s op nahouden, drie vergelijkbare doelen nagestreefd: vertrouwelijkheid, intellectueel eigendom en een kritisch beoordelingsvermogen. Deze ontwikkeling wijst op een paradigmaverschuiving waarbij we de effecten van kritiek in het algemeen en kunstkritiek in het bijzonder nu pas beginnen te zien.
17.00: I AM FOR AN ART CRITICISM THAT IS UNIVERSAL
Aan de hand van specifieke voorbeelden bespreekt dit panel de positie van kunstkritiek vanuit een internationaal perspectief en hoe deze vertaald kan worden naar een Nederlandse context en vice versa. Hierbij staat ook de invloed van het schrijven over kunst en haar universele karakter ter discussie.
Met: Carol Yinghua Lu, Anthony Downey, Ali Akay, Anna Tilroe / Voorzitter: Amira Gad
18.00: I AM FOR AN ART CRITICISM THAT HAS A VOICE
Dit panel onderzoekt de media (van kranten tot blogs) en bronnen die gebruikt worden voor het schrijven over kunst, de invloed die het heeft op haar lezers en de rol die onderwijs zou kunnen spelen.
Met: Hrag Vartanian, Barbara Visser, Quinn Latimer, Maarten Doorman, Marc Ruyters, Ingrid Commandeur / Voorzitter: Vivian Sky Rehberg
19.00: Korte introductie door Adam Kleinman & vertoning van The Economics of Film Criticism: A Debate, Jean-Luc Godard & Pauline Kael (1981)
19.15: PAUZE (soep verkrijgbaar in de Consensus Bar)
19.45: Statement door Defne Ayas (Directeur, Witte de With)
I AM FOR AN ART CRITICISM THAT IS INDEPENDENT
Dit panel discussieert over financieringskwesties in de kunstjournalistiek en de plek die schrijven over kunst inneemt in de kunstwereld. Hierbij wordt ook het verlies van onafhankelijke professionele platforms behandeld, evenals de door tijdschriften gekozen strategieën voor de selectie van hun content.
Met: Brian Kuan Wood, Domeniek Ruyters, Aimee Lin, Sven Lütticken, Ahu Antmen / Voorzitter: Hrag Vartanian
20.45: Afsluiting – Reactie van Dan Fox op Claes Oldenburgs “I am for an Art” door Adam Kleinman / Q & A met het publiek, voorgezeten door Adam Kleinman
21.00 – 21.30: Borrel in de Consensus Bar
DAG 2: Donderdag 29 November 2012, 16.00 – 21.00 uur
Stedelijk Museum Amsterdam
16.00: Welkomstwoord door Hendrik Folkerts
16.15: Keynote speech door Peter de Ruiter
Don’t burn after reading. Observaties over de positie van Nederlandse kunstkritiek in de 20e eeuw.
Kunstkritiek in Nederland heeft een enigszins ‘onzichtbare’ positie gehad in het laatste decennium. In deze lezing wordt gereflecteerd op de positie en dominantie van kunstjournalistiek in de 20e eeuw: Hoe verklaren wij deze status quo, hoe is deze ontstaan en welke gevolgen heeft dit voor de huidige situatie in de kunstkritiek?
17.15: I AM FOR AN ART CRITICISM THAT IS SELF-REFLECTIVE
Dit rondetafelgesprek verzamelt verschillende perspectieven en benaderingen over het gebruik en de invloed van schrijven over kunst. Hierbij worden ook kwesties zoals (zelf-)reflectie en kritiek besproken.
Met: Birgit Donker, Carol Yinghua Lu, Ali Akay, Anthony Downey / Voorzitters: Hendrik Folkerts & Amira Gad
18.15 – 19.30: PAUZE (Stedelijk Museum Café)
19.30 – 21.00: Prijsuitreiking PJKK 2012
Praktische Informatie
Datum: Woensdag 28 November 2012, 16.00 -21.00 uur
Locatie: Witte de With Center for Contemporary Art
Witte de Withstraat 50, Rotterdam
Entree: € 10
Datum: Donderdag 29 November 2012, 16.00 -21.00 uur
Locatie: Stedelijk Museum Amsterdam
Museumplein 10, Amsterdam
Museumentree: € 15. Gratis voor Museumkaarthouders.
Taal: Engels
I AM FOR AN ART CRITICISM THAT… is deels ondersteund door SAHA Association – Supporting Contemporary Art from Turkey